Circulariteit

Recycling en het bevorderen van de circulariteit kunnen Nederland en Europa minder afhankelijk maken van grondstoffenimport. Recycling staat voor het zelf materialen terug winnen uit onze reststromen, waar het bevorderen van circulariteit gaat over op het verminderen van onze behoefte (door middel van bijvoorbeeld hergebruik, reparatie en deelgebruik). Het NMO richt zich op het analyseren van de mogelijkheden om op deze wijze onze leveringszekerheid te verbeteren.

Circulaire economie

Een circulaire economie kan een bijdrage leveren aan een grotere leveringszekerheid. Dat is, naast het verminderen van negatieve effecten op het milieu door onze consumptie, het hoofddoel van het circulaire economie van de Nederlandse overheid. Circulariteit gaat verder dan alleen recycling, maar omvat ook maatregelen die moeten resulteren in:

  • efficiëntere inzet van grondstoffen;
  • stimuleren van delen van producten en van zogenaamde product-as-a-service-concepten (als bedrijf producten niet verkopen, maar als dienst aanbieden);
  • het verlengen van de levensduur van producten.

Mate van recycling

De CRMA (Critical Raw Materials Act - CRMA) zet in op het stimuleren van recycling, zodat de bijdrage van recycling 25% dekt van de Europese behoefte. Tegelijk is voor een groot aantal kritieke materialen het recyclingpercentage laag of onbekend. Uit een UNEP-rapport uit 2011, blijkt dat veel materialen niet gerecycled worden.

Het is hoog tijd om een duidelijker beeld te krijgen van de potentie om uit reststromen secundaire grondstoffen te kunnen winnen. Zeker voor Nederland als land met een grote ‘voorraad’ materialen in onze restromen.

De figuur hiernaast geeft een beeld van de zogenaamde recycling rate, vanuit het eerdergenoemde UNEP-rapport uit 2011. De recycling rate is het aandeel van materialen uit einde-levensduur producten die worden gerecycled. Voor tal van grondstoffen is dat minder dan 1% terwijl voor een aantal grondstoffen zoals ijzer, koper en zink dat aandeel op meer dan 50% wordt geschat.

Bron: United Nations Environment Programme, Recycling Rates of Metals – A Status report, 2011

Wat doet het NMO?

Het NMO analyseert samen met partners uit de recyclingketen en de onderzoekswereld welke bijdrage Nederland (en omliggende landen) kan leveren aan het vergroten van recyclingbijdragen en dus aan de CRMA-streefwaardes. In samenwerking met de Stichting OPEN is een eerste aanzet hiervoor gedaan, op basis van de inzichten in de samenstelling ‘Afval van Elektrische en Elektronische Apparatuur’ (AEEA, Waste Electric and Electronic Equipment WEEE). Hierdoor kunnen voorkeursproducten worden gekozen en kan gericht advies worden gegeven over mogelijkheden om de bijdrage van recycling te vergroten. Meer informatie in het rapport 'Het potentieel om kritieke grondstoffen uit de Nederlandse urban mine terug te winnen'.

Het NMO richt zich op meer reststromen dan alleen AEEA. Daarnaast analyseert en monitort het de consequenties van ontwikkelingen op het gebied van technologie en beleid. Ook draagt het NMO, in nauwe samenwerking met Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en Circonnect, bij aan de voortgang van het Nederlandse Circulaire Economie beleid. Dit doet het door mee te werken aan het verzamelen van relevante informatie en aan het analyseren van gevolgen van dit beleid voor de Nederlandse leveringszekerheid.

De figuur hiernaast geeft de positie van Nederland voor verschillende CRM's (Critical Raw Materials) en SRM's (Strategic Raw Materials), weer. In de figuur geeft de X-as (logaritmisch) de hoeveelheid van een CRM aan (kg). De Y-as geeft het relevante percentage aan van de CRM ten opzichte van de huidige primaire vraag in de EU (%). Materialen met een zwarte cirkel zijn strategische materialen. De kleur geeft de afvalstroom aan waar de CRM het meest geconcentreerd is.

Bron: TNO, Activating strategic raw materials recovery: the case of electrical and electronic equipment, 2025.

Circulaire electrolyzers

Naast brede aandacht voor recycling, gaat het NMO via gericht onderzoek meer specifieke aandacht besteden aan producten. Daarnaast richt het zich op de rol die recycling en circulariteit speelt in het vergroten van de leveringszekerheid bij de ontwikkeling van deze producten. Een concreet voorbeeld is analyse van circulaire electrolyzers. Meer informatie in de casestudie: 'Op weg naar circulaire elektrolysers'.