Wat zijn indicatoren voor kritikaliteit?
De Europese Commissie hanteert een concrete methode om tot een lijst kritieke grondstoffen (Citical Raw Materials - CRM’s) te komen. Toch is kritikaliteit een ingewikkeld begrip en hangt de betekenis samen met de belangen en interesses van betrokken partijen. Het NMO verzamelt, monitort en publiceert gegevens over een breed scala aan indicatoren rondom kritikaliteit.
Toeleveringsrisico's en economische impact
Aan de levering van kritieke grondstoffen zijn risico's verbonden. De Europese Commissie gebruikt bij het vaststellen van deze toeleveringsrisico's van kritieke grondstoffen een samengestelde indicator. Hierin spelen onder andere de concentratie per (en de aard van het) bronland, mate van recycling, substitueerbaarheid en importafhankelijkheid een rol.
Het bepalen of iets kritiek is, hangt niet alleen af van de inschatting van de toeleveringsrisico's. Ook hangt het af van de verwachte economische (of andere publieke) impact. De Europese Commissie baseert deze economische impact op de mate waarin grondstoffen een rol spelen in economische sectoren op NACE 2-niveau (chemische en elektrotechnische industrie).
Wat doet het NMO?
Het NMO ontwikkelt, monitort en publiceert relevante indicatoren voor de Nederlandse overheid, economie en industrie. Deze indicatoren moeten beleidsmakers en bedrijven een beeld geven van de mogelijke impact van leveringsonderbrekingen binnen ketens. Op basis van die indicatoren worden, specifiek op Nederland gerichte, risicoanalyses uitgevoerd en wordt in de loop van 2025 een Nederlandse kritieke materialenlijst opgesteld.
Indicatoren voor kritikaliteit
Het NMO hanteert een groter aantal indicatoren dan de Europese Commissie en heeft een wereldwijd erkende methode voor haar analyse en monitoring van de kritikaliteit van grondstoffen. Deze zijn ook te vinden in de Grondstoffenscanner. Een uitgebreide toelichting en analyse van deze indicatoren is te vinden bij ‘Relevante publicaties’, onderaan deze pagina.
- Een indicator is bijvoorbeeld de reserve-productieverhouding. Deze indicator geeft een beeld van het aantal jaren dat grondstoffen nog gewonnen zouden kunnen worden op basis van de bestaande voorraden.
- Companionality is een indicator die de mate beschrijft waarin een grondstof een bijproduct (de 'companion') is van winning van een andere grondstof (de ‘host’). Een hoge companionality kan betekenen dat bij veranderende marktomstandigheden voor de companion, de winning ervan niet kan worden verhoogd als de winning van de ‘host’ niet ook groeit.
- Er wordt bij indicatoren gebruik gemaakt van een index die de monopolievorming, de marktconcentratie, berekend. Deze indicator kan op allerlei manieren worden ingezet om afhankelijkheden in de toeleveringsketen te analyseren.
- De bestuurlijke stabiliteit is een belangrijke weging voor kritikaliteit. De WGI (World Governance Index) wordt jaarlijks door de Wereldbankopgesteld en geeft een beeld van stabiliteit en betrouwbaarheid ten aanzien van wereldwijde afspraken.
Andere indicatoren die het NMO inzet voor haar analyses zijn onder andere prijsvolatiliteit, de mate waarin exportrestricties van toepassing zijn, de milieu-impact van grondstoffen en de bijdrage van recycling aan leveringszekerheid.