Wat is het beleid voor kritieke grondstoffen?

Nederland is, samen met de Europese Unie (EU), afhankelijk van andere landen voor de levering van kritieke grondstoffen. Dit maakt ons kwetsbaar voor geopolitieke druk en verstoringen, zoals conflicten en natuurrampen. Om onder andere de leveringszekerheid te verbeteren, is daarom in Europees verband de Europese grondstoffenverordening (Critical Raw Materials Act - CRMA) in het leven geroepen. In Nederland is de Nationale Grondstoffen Strategie (NGS) opgesteld.

CRMA en NGS

De Critical Raw Materials Act (CRMA) en Nationale Grondstoffenstrategie (NGS) hebben voor een deel hetzelfde doel, zoals het vergroten van inzicht in waardeketens en het gebruik van grondstoffen. Daarbij richt de NGS zich meer op de Nederlandse situatie, zoals meer inzicht in de Nederlandse maakindustrie en meer weerbaarheid. De CRMA richt zich op Europa, vooral op het moderniseren en sneller (her)ontwikkelen van de Europese mijnbouwindustrie.

Europese grondstoffenverordening

De mate waarin Nederland toegang heeft tot kritieke grondstoffen uit het buitenland, hangt af van geopolitieke relaties. Hoe groot het risico is van de levering van deze grondstoffen, bepaalt welke grondstoffen kritiek zijn en welke niet. In Europees verband hebben landen daarom in het voorjaar van 2024 de Europese grondstoffenverordening (CRMA) getekend. De afspraken die hierbij in Europa gemaakt zijn houden in dat de afhankelijkheid van levering van grondstoffen van buiten de Europese Unie (EU) fors moet afnemen. Met de Europese verordening hoopt de Europese Commissie meer data, inzicht en controle te verkrijgen over kritieke grondstofstromen in de gezamenlijke lidstaten. Hieraan ontbrak het afgelopen decennium in de EU.

Als gevolg hiervan moeten alle EU-lidstaten bijdragen aan:

  1. vastgestelde benchmarks voor de winningscapaciteit, verwerkingscapaciteit en recyclingcapaciteit van de Europese Unie voor strategische grondstoffen,
  2. spreiding van de invoer van strategische grondstoffen van de Europese Unie,
  3. het stimuleren van technologische vooruitgang en efficiëntie in gebruik van hulpbronnen om de verwachte toename van het verbruik van kritieke grondstoffen in de Europese Unie terug te dringen, en
  4. het opzetten van een nationaal exploratieprogramma.

Hiertoe dienen lidstaten onder meer jaarlijks te rapporteren over:

  1. de voortgang van nationale exploratieprogramma’s gericht op kritieke grondstoffen,
  2. projecten en marktdeelnemers in aan kritieke grondstoffen gerelateerde waardeketens op hun nationaal grondgebied,
  3. het eventueel aanhouden van (strategische) voorraden van strategische grondstoffen, en
  4. de terugwinning van kritieke grondstoffen uit afvalstromen.

De benchmarks zoals ze momenteel in de CRMA zijn opgenomen betreffen:

  • ten minste 10% van het jaarlijkse verbruik van de EU van alle kritieke grondstoffen tezamen, voor extractie binnen de EU;
  • ten minste 40 % van het jaarlijkse verbruik van de EU van alle kritieke grondstoffen tezamen, voor verwerking binnen de EU;
  • ten minste 25% van het jaarlijkse verbruik van de EU van alle kritieke grondstoffen tezamen, voor recycling binnen de EU;
  • niet meer dan 65 % van het jaarlijkse verbruik van de EU van individuele grondstoffen, afkomstig is uit één non-EU land.

Nationale Grondstoffenstrategie

Nederland speelt ook een rol en heeft een bijdrage te leveren aan de Europese grondstoffenverordening. Daarbij heeft het in 2022 een Nationale Grondstoffenstrategie (NGS) opgesteld. Deze strategie heeft als doel de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen op de middellange termijn te vergroten, voor onder andere onze veiligheid, gezondheid en energiezekerheid.

Om dit te bereiken wordt ingezet op vijf handelingsperspectieven:

  • kennisopbouw en monitoring;
  • duurzame Europese mijnbouw en raffinage;
  • circulariteit en innovatie;
  • diversificatie;
  • verduurzaming internationale ketens.